MONA LİSA TABLOSU NEDEN BU KADAR ÜNLÜ ?
Büyük İtalyan ressam Leonardo da Vinci tarafından yapılmış olması, Mona Lisa’nın dünyanın en ünlü resmi olması için yeterli olacağına inanıyor olabilirsiniz. Sonuçta, bu tablo yaygın olarak Leonardo da Vinci’nin başyapıtı olarak kabul edilir. Ancak resmin ünlü olmasındaki tek sebep bu değildir. Leonardo da Vinci’ nin bu tabloyu 1503 ve 1506 yılları arasında farklı farklı yerlerde yaptığı düşünülmektedir. Da Vinci’nin çağdaşı, sanat tarihçisi Giorgio Vasari bu konuda, “… Tablo üzerinde dört yıl oyalandı ve tabloyu bitirmedi…” demiştir. Ancak tablo 1911 yılında kaybolduğunda ünlenmiştir.
20. yüzyılın en büyük sanat hırsızlığı olarak kabul edilen Mona Lisa tablosunun çalınmasını gerçekleştiren kişi, Louvre Müzesinin eski çalışanı “Vincenzo Peruggia” oldu. O ve yardımcıları, 20 Ağustos’ta müzeye girdiler, Peruggia geceyi orada saklanarak geçirdi ve ertesi gün tabloyu iş gömleğinin altına sokarak müzeden uzaklaştı. İtalya, Floransa’da tabloyu bir sanat galerisinde satmaya çalışmadan önce Peruggia, tabloyu iki yıl boyunca Paris’te dairesinde sakladı. Sanat galerisinin sahibi polise haber verdi ve Peruggia tutuklandı.
Savunmasında Peruggia, tabloyu anavatanına döndürmek istediğini söylemiştir ve Peruggia tablonun Napolyon tarafından çalındığına inanıyordu. Ancak belli ki Napolyon’un tablonun yapılıp I. François’e hediye edilmesinden 250 yıl sonra doğdundan haberi yoktu. Tablo kurtarıldıktan sonra tüm İtalya’da sergilenmiş ve 1913 yılında Louvre müzesine geri getirilmiştir. Tablo ortadan kaybolduğunda medya çılgına dönmüş, hakkında bir çok yalan haber ortaya çıkmış ve yetkililer tarafından altı çevrilmemiş taş bırakılmamıştır. Amerikan iş adamı ve sanat aşığı JP. Morgan, ünlü Fransız şair Guillaume Apollinaire ve ünlü ressam Pablo Picasso şüpheliler listesinde idi. Hakkında çıkan bu kadar haber sayesinde insanlar tablonun geri dönüşünü görmek için müzeye akın ettiler. Tablonun geri getirilişinden sonraki ilk iki gün boyunca 100.000’den fazla insan onu görmeye gelmiştir.
Halk içinde ilgi çekici olmaya başladıktan sonra, Louvre müzesinde önemli turistik tablolardan biri haline gelmiştir. O zamana kadar, Mona Lisa tablosu sadece bu müzede sergilenen, az bilinen bir resim idi. Zamanla, tarihçilerden film yapımcılarına kadar farklı alanlardan gelen uzmanlar tablo üzerinde odaklanmaya başladılar. Böylece popülarite kazanan Mona Lisa tablosu hakkında bazı gerçekler gün ışığına çıktı. Çoğu kişiye şaşırtıcı gelebilir ama, 1860’larda Mona Lisa sadece bir Rönesans şaheseriydi.
TABLODAKİ KADININ KİMLİĞİNİN GİZEMİ
Çoğu kişi Mona Lisa tablosundaki kadının, Floransalı ipek tüccarı “Francesco del Giocondo”nun eşi “Lisa Gherardini”nin bir portresi olduğunu düşünmektedir. Ancak tablodaki kadının kimliği hakkında ortaya atılan başka iddialar da bulunmaktadır. Bunlar arasında Milan Dükü Ludovico Sforza’nın metresi Cecilia Gallerani, Francavilla’nın Düşesi Costanza d’Avalos ve Milan Düşesi Isabella bulunmaktadır. Hatta bazı kişiler tablonun Leonardo da Vinci’nin kendisini yansıttığını düşünmektedir.
TABLODAKİ KADININ GÜLÜMSEMESİNDEKİ GİZEM
Mona Lisa’ nın gülümsemesi çeşitli şekillerde yorumlanabilmektedir. Bazıları masum olduğunu düşünürken, bazıları gizemli olduğunu düşünmektedir. Bazıları gülümsemeyi izleyicilerin görüşüne atfederken, bazıları bu gülüşün hamile olduğuna ya da yeni bir çocuk doğurduğuna işaret ettiğini düşünmektedir. 1910 yılında, Avusturyalı nörolog Sigmund Freud, Mona Lisa’nın gülümsemesinin Leonardo da Vinci’nin annesine olan ilgisini gösterdiğini belirtti. Gülümsemesinin yanı sıra, Mona Lisa hakkındaki benzersiz bir şey de kaş ve kirpiklerinin bulunmamasıdır. Bu nedenle bazı tarihçiler Leonardo da Vinci’nin bir nedenle boyama işlemini tamamlayamamış olduğunu düşünmektedir.
TABLODAKİ MANZARANIN GİZEMİ
Tablodaki manzara ve model ile ilgili birçok spekülasyon bulunmaktadır. Örneğin, da Vinci’nin modeli güzel yanlarıyla resmettiği düşüncesi veya tablonun 21. Yüzyıl standartlarında olduğu düşünülmektedir. Doğulu bazı sanat tarihçileri, örneğin Yukio Yashiro, tablodaki manzaranın Çin’li sanatçıların eserlerinden etkilendiğini öne sürmüştür ama kanıtlarının yetersizliğinden dolayı birçok itiraz çıkmıştır. Mona Lisa tablosunun, 19. Yüzyıla değin gizemi hakkında bu tip düşünceler oluşmamıştı, henüz kavranmakta olan Sembolizm akımı sayesinde, tabloda var olduğu düşünülen simgeler için birçok düşünce çıkmıştır. Eleştirmen Walter Pater, 1867 yılında tablo üzerine, kadınlıkla ilgili gizli semboller içerdiğini belirtmiştir.
MONA LİSA’NIN GÖZLERİNDEKİ SIR
İtalyan Ulusal Kültür Mirası Komitesi üyeleri, Mona Lisa tablosunun yüksek çözünürlükle büyütülmüş fotofraflarında Mona Lisa’nın gözlerinde harflerin ve numaraların görülebildiğini ortaya çıkardı.
Komite başkanı Silvano Viceti, çıplak gözle bakıldığında bu sembollerin görülemediğini, ama yüksek çözünürlükte büyütülerek bakıldığında sembollerin net bir şekilde görülebildiğini belirtiyor. Lisa’nın sağ gözündeki, LV harflerinin ressamın isminin kısaltması olduğu, sol gözdeki sembollerin ise henüz tanımlanmadığı söyleniyor.
TABLONUN TAHRİP EDİLMESİ
Bu hırsızlık sonrası güvenli bir ortamda muhafaza edilmiş olmasına rağmen, tablo hala vandallar için hedef olmaya devam etti. 1956 yılında tablonun üzerine asit ve taş fırlatıldı. Artan saldırıların sonucunda daha fazla hasar görmemesi için, kurşun geçirmez cam ile korumaya alındı. İlginç bir şekilde Mona Lisa tablosuna yıllar içinde kağıt kalemden, kupaya kadar pek çok şey fırlatılmıştır.
DÜNYADA EN ÇOK TAKLİDİ YAPILAN ESER
Mona Lisa tablosu binlerce kez çoğaltılmış ve parodisi oluşturulmuştur. En ünlü kopyalarından biri Marcel Duchamp tarafından yapılan L.H.O.O.Q.’dır. Mona Lisa’nın sadece ünlü olduktan sonra parodisinin yapıldığını söylemek mümkün değildir. 1883 yılında bir Fransız sanat hareketi olan Les Arts Incohérents’da Mona Lisa sigara içerken resmedilmiştir. Ayrıca ünlü tablonun 16.yüzyıldaki kopyası olduğuna inanılan ünlü “Isleworth Mona Lisa” tablosu bulunmaktadır. Mona Lisa çalındıktan sonra taklitlerinin sayısında ani bir artış oldu. Daha yakın zamanlarda ise, sosyal siteler ve fotoğraf düzenleme yazılımları ile Mona Lisa daha da ünlü hale gelmiştir.
Aralık 1962’de Mona Lisa tablosu 100 milyon ABD doları değerinde idi. Eğer bunu enflasyona ayarlarsanız, tablo bugün 780 milyon dolar değerinde olmaktadır. Yani, Mona Lisa’nın hırsızı sadece tablonun popülaritesini arttırmamış aynı zamanda onu dünyanın en değerli tablolarından biri haline getirmiştir.
YORUMLAR:
0 comments: